Την Κυριακή, 30 Ιουλίου 2023, στον Άγιο Γεώργιο, την κεντρική εκκλησία των Σπόων Καρπάθου θα τελεστεί ο γάμος του Μηνά Τσαμπουνιέρη και της Αρχόντισσας Παρδαλάκη. Δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο μυστήριο το ζευγάρι αποφάσισε να ακολουθήσει τον τελετουργικό τρόπο του γάμου όπως γινόταν τα παλαιότερα χρόνια στο Σπόα με ορισμένες παρεμβάσεις που εξελίσσουν τη διαδικασία προς το καλύτερο.
Όπως εξήγησε στα Καρπαθιακά Νέα ο ερευνητής και συγγραφέας κ. Ηλίας Βασιλαράς, ο γάμος στο Σπόα της Καρπάθου είχε τη σημαντικότερη σημασία στη ζωή μιας οικογένειας και ουσιαστικά η προετοιμασία του ξεκινούσε από την στιγμή που γεννιόταν το παιδί! Αυτή η φράση ίσως φανεί υπερβολική, ωστόσο σε εκείνους που γνωρίζουν τους Καρπάθιους και τις συνήθειες τους, δεν είναι παρά η καθημερινότητα της ζωής που είναι εγγεγραμμένη στο DNA τους!
Τα παλαιότερα χρόνια, τουλάχιστον για μια εβδομάδα, υπήρχαν μικρές και μεγάλες αφορμές που αφορούσαν κυρίως τα στάδια της προετοιμασίας και κατέληγαν πάντοτε σε καθιστό γλέντι γεμάτο συναίσθημα και εξαντλητικό χορό.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Βασιλαράς « Τα παλιά χρόνια, τότε που δεν υπήρχε ρεύμα, μια μέρα έκοβαν ξύλα και τα έφερναν στο χωριό για να βάλουν φωτιά και να μαγειρέψουν στα μεγάλα καζάνια για το κοινό τραπέζι. Εκείνη τη μέρα, αφού οι «ξυλάες», έφερναν τα ξύλα στην είσοδο του χωριού με τα μουλάρια τους, στη συνέχεια οι οικογένειες του γαμπρού και της νύφης και οι συγγενείς, τιμούσαν τους ξυλοκόπους αλλά και τα ζώα τους».
Ακόμη μια ενδιαφέρουσα χαρακτηριστική ημέρα ήταν το ράψιμο του νυφικού, συνήθως στο Σπόα το έραβε μια κυρία από το Μεσοχώρι και για αυτή τη διαδικασία γινόταν ξεχωριστό γλέντι αφιερωμένο σε κείνη που φρόντιζε το ρούχο της νύφης!
Ο ξεχωριστός παραδοσιακός γάμος της Κυριακής, 30 Ιουλίου, έχει διάρκεια 4 ημερών.
Πρώτη, χαρακτηριστική ημέρα, ήταν η περασμένη Δευτέρα, εκεί γυναίκες που καλέστηκαν από τις οικογένειες του γαμπρού και της νύφης, βρέθηκαν από νωρίς στο μέγαρο των Σπόων και έφτιαξαν τον παραδοσιακό καρπάθικο μπακλαβά. Πρόκειται για μια ιδιότυπη «αργαδιά», η οποία δεν ήταν στο αυστηρό τελετουργικό παραδοσιακό πρόγραμμα αλλά είναι μια ενδιαφέρουσα νέα προσθήκη που έρχεται από τις ΗΠΑ!
Μέχρι σήμερα συνήθως οι οικογένειες αναλάμβαναν την παραγωγή του σπουδαίου τοπικού γλυκού, όμως η κοινότητα των Σποιτών στην Αμερική δημιούργησε νέα δεδομένα αφού ο «καρπάθικος μπακλαβάς» έγινε η αφορμή και η αιτία για ακόμη ένα γλέντι!
Επόμενη μεγάλη μέρα είναι το κάλεσμα και το κέρασμα της νύφης. Αυτή τη μέρα και από το νωρίς το πρωί καλούν τους στενούς συγγενείς που θα βγουν με τα όργανα και τις παντιέρες του γάμου (σημαίες-μαντήλια σε καλαμένια κοντάρια που κρατούν παιδιά) και πόρτα-πόρτα θα προσκαλέσουν όλο το χωριό. Μάλιστα σε στενούς συγγενείς ακούστηκαν μαντινάδες και οι νέοι έσυραν το χορό μέσα στις αυλές, τις κουζίνες και τα σαλόνια.
Νωρίτερα προηγήθηκε καθιστό γλέντι στο σπίτι του γαμπρού, έπειτα τα προικιά του, συνοδεία μουσικής και καλεσμένων, μεταφέρθηκαν στο σπίτι της νύφης όπου και εκεί στήθηκε ένα καθιστό γλέντι. Ξεχώρισαν οι συγκινητικές μαντινάδες από τη μάνα της νύφης προς το γαμπρό την ώρα που έφτανε στο σπίτι!
Η βραδιά τώρα αρχίζει να ζεσταίνεται! Ακολουθεί το κέρασμα της νύφης, πρώτα στον γαμπρό κι έπειτα στον πατέρα του και μελλοντικό πεθερό της και στη συνέχεια σε όλα τα μέλη της οικογένειας του. Επίσης κερνά και τους δικούς της γονείς και στενούς συγγενείς. Πρόκειται για μια από τις κορυφαίες στιγμές του καρπάθικου γάμου (εδώ πια Σποϊτικου γάμου) όπου ο γαμπρός εκφράζει ανοιχτά όλα όσα νιώθει στη μέλλουσα γυναίκα του και δίνει υποσχέσεις ζωής!
Η νύφη με το κέρασμα εκτός από τις τιμητικές μαντινάδες δέχεται και τα δώρα από το γαμπρό, τα πεθερικά, τους γονείς, τα αδέλφια και τους κουμπάρους. Η ίδια διαδικασία του κεράσματος γίνεται σε όλο το μέγαρο ξεκινώντας από τους κοντινούς συγγενείς μέχρι εκείνους που έχουν την επιθυμία να τραγουδήσουν για τη νύφη και το ζευγάρι.
Ακολουθεί χορός μέχρι το ξημέρωμα!
Τρίτη μέρα και ήρθε η ώρα του γάμου.
Κι αυτή η μέρα θα ξεκινήσει νωρίς το μεσημέρι με δυο ξεχωριστά καθιστά γλέντια, ένα στο σπίτι του γαμπρού και ένα στο σπίτι της νύφης. Θα ακουστούν μαντινάδες και για αγαπημένα πρόσωπα που απουσιάζουν, για λατρεμένους συγγενείς που όμως δεν είναι πια στη ζωή. Το συναίσθημα της χαρμολύπης είναι από τα πιο δυνατά και συνήθως συγγενείς και φίλοι, ο γαμπρός, η νύφη αλλά και οι κοντινοί άνθρωποι τους, ξεσπούν τακτικά σε ένα ανεπανάληπτο λυτρωτικό κλάμα. Ένα κλάμα πρωτόγνωρο για τους αμύητους που όμως, άγνωστο γιατί, έχει την ικανότητα να λυγίσει ακόμη και σίδερα! Ακόμη κι αν βρεθείτε έξω από τον κύκλο των τραγουδιστάδων, αν ακούσετε τις μαντινάδες που είναι αφιερωμένες στους νεκρούς είναι σίγουρο ότι θα κλάψετε μαζί τους!
Αργά το απόγευμα, λίγο πριν πέσει ο ήλιος, τα όργανα, λύρες και λαούτα, να συνοδεύσουν τον γαμπρό και τη νύφη στην εκκλησία. Εκεί και με κάθε μεγαλοπρέπεια θα τελεστεί το μυστήριο του γάμου και στη συνέχεια όλο το χωριό θα καθίσει στο τραπέζι στο εκκλησιαστικό μέγαρο. Θα ακολουθήσει και πάλι χορός μέχρι το πρωι!
Τέταρτη και τελευταία ημέρα είναι το γλέντι το απόγευμα της επόμενης ημέρας από τον γάμο.
Αυτή τη φορά φίλοι του ζευγαριού συνοδεία από όργανα, λύρες, λαούτα αλλά και τσαμπούνα, θα βρεθούν έξω από το νέο σπίτι του γαμπρού και εκεί θα γίνει διάλογος με μαντινάδες ενώ η εξώπορτα θα είναι ακόμη κλειστή! Στη συνέχεια γαμπρός και νύφη και πάλι συνοδεία μουσικής θα πάνε στο μέγαρο για φαγητό, γλέντι και χορό με τους συγγενείς.
Στο γάμο που είναι σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες στο Σπόα της Καρπάθου να σημειώσουμε ότι έχουν έρθει πολλοί φίλοι του ζευγαριού από την Αμερική! Η περιοχή που ζει ο Μηνάς Τσαμπουνιέρης με την οικογένεια του είναι το Corpus Christi στο Τέξας και από εκεί έχουν ταξιδέψει δεκάδες φίλοι του για να συμμετέχουν στη μεγάλη χάρα του!
Αξίζει κλείνοντας να γράψουμε ότι οι Σποϊτες της Αμερικής έχουν απίστευτο πάθος, ευλάβεια και λατρεία για τα έθιμα της Καρπάθου, ιδιαίτερα βέβαια για το ξεχωριστό χωριό τους. Ακόμη και τα πολύ μικρά παιδιά είναι μυημένα σε αυτό τον τρόπο ζωής! Δεν παρεκκλίνουν ούτε και βλέπουν την παράδοση ως κάτι ξεχασμένο, μίζερο και αδιάφορο! Είναι ένα αληθινό τμήμα της ζωής τους, πρόκειται για καθημερινές συνήθειες που παραδίδονται αναλλοίωτες στις επόμενες γενιές!